Verloedering en optimisme op kleurrijke Binnenweg
R E P O R T A G E – Een profiel van de Rotterdamse Nieuwe en Oude Binnenweg. Ondernemers, buurtbewoners en passanten portretteren de straat. Dit tegen het licht van de politieke aardverschuiving na de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006.
Door Rob Nelisse
De Oude Binnenweg wordt sfeervol verlicht door 19e eeuwse straatlantaarns. In de oude panden huizen bruine kroegen met namen als Melief Bender (anno 1876) of De Stamgast. Telkens als ergens de deur opengaat, stijgt de gezelligheid op in de smalle straat. ‘Heb je nog wat in die pomp van je?’ Zo klinkt de bestelling in café De Oude Binnenweg. Aan de bar wordt geklaverjast. Een dronkaard stoot zijn eigen bier om en vloekt wat. De wandeling was begonnen aan het andere einde van de Binnenweg.
Een tropische winkel met kokosnoten en reuzenbananen uitgestald voor de pui verkoopt binnen ook hairextensions. Bij kapsalon Chill Out staat de West-Indische kapper vol temperament te gebaren met zijn tondeuse, de klant lacht relaxed. Er zijn islamitische slagers en exotische eethuisjes maar ook veel seksshops en belwinkels. Dit is het westelijke deel van de Nieuwe Binnenweg dat loopt vanaf de Lage Erfbrug, op de grens met historisch Delfshaven, tot de ’s-Gravendijkwal. Het hoort bij Stadsdeel Delfshaven. Meer dan de helft van de buurtbewoners is immigrant, vooral van Antilliaanse, Surinaamse en Turkse afkomst. De bebouwing is vroeg 20e eeuws, de straat is niet breed. De tram en de auto’s moeten over dezelfde rijweg. Wie dubbel parkeert blokkeert de trambaan en kan rekenen op irritatie van de trambestuurder.
“De Nieuwe Binnenweg heeft de potentie om de mooiste winkelstraat van Rotterdam te zijn.” mijmert Gerard Peet, voormalig gemeenteraadslid van de PvdA. Hij werkt momenteel aan een boek over de Binnenweg. “De winkeliers en de woningcorporaties moeten serieus nadenken over een opknapbeurt. Gerenommeerde zaken als delicatessenwinkel Vermeyden, ’het goud van de Binnenweg’, dragen de straat. De immigrantenwinkels gaan vanzelf upmarket, gun ze de tijd.”
Oktay Orgun is eigenaar van de Turkse levensmiddelenwinkel ‘Istanbul’. “Niets is meer goed, veel winkels verhuizen,” stelt hij. Vroeger was dit een goede straat maar nu is het heel rustig. Klanten die even parkeren om snel een brood te kopen krijgen meteen een boete. Het preventief fouilleren door de politie heeft veel klanten weggejaagd. Hij is blij dat de PvdA de gemeenteraadsverkiezingen gewonnen heeft. Zelf heeft hij ook op de PvdA gestemd. Vroeger stemde hij nooit. “De laatste tijd dacht ik: het is tijd om te gaan stemmen.”
“Are you a cop?” klinkt het gedempt achter me. Ik draai me om. Een lange, magere man met een bleek gezicht. Twee ogen zo groot als flipperballen dansen in hun kassen. “Je ziet eruit als een stille.” merkt hij op. “Ik ben schrijver, ik absorbeer impressies.” antwoord ik. “Een informant van de politie wachtend op een rendez-vous.” denk ik. We lopen door en hij steekt zijn hand uit, “Manos, Ik ben Grieks, uit Kreta. Dit is een gevaarlijke buurt, veel mensen hier zijn aan de drugs.” waarschuwt hij. “Waarom ben je hier?” vraag ik. “Op Kreta kun je na je schooltijd gaan werken op het land of in de fabriek. Hier is gemakkelijk geld te verdienen met drugs.”
Met deze indrukken op mijn netvlies krijgen de woorden van Manuel Kneepkens, criminoloog en voormalig fractievoorzitter van de Stadspartij Rotterdam, betekenis. “Leefbaar Rotterdam, ze zijn nergens vóór. Het is net de Tegenpartij van Jacobse en van Es. Ze haten, in deze volgorde: één: moslims, twee: de PvdA en drie: kunstenaars want die deugen niet. Die kosten alleen maar subsidie.” De Nieuwe Binnenweg is niks voor Leefbaar Rotterdam want alle drie zijn hier sterk vertegenwoordigd. Vanuit het stadhuis heeft de partij de afgelopen vier jaar met ‘zero-tolerance’ aan de veiligheid gewerkt. Bijvoorbeeld door bedelaars een boete te geven. “Maar,” zei Kneepkens over de grootstedelijke criminaliteit, ook op de Binnenweg, “we hebben een groeiend restant van mensen die buiten de boot vallen. Veel allochtonen voelen zich tweederangsburgers. Misdaad kan dan een identiteit verschaffen. Je kunt iets betekenen, iemand zijn in de criminele wereld.”
Lijstenmakerij Rembrandt, anno 1922, is gelegen naast ‘Istanbul’. Hier hangt de sfeer van een atelier, schilderijen wachten om ingelijst te worden. Lijsten en panelen van zuurvrij karton vullen de ruimte. Op een verhoging achterin de zaak staat een grote werktafel waarop met precisie wordt gemeten en gesneden. “Of de Nieuwe Binnenweg ooit de mooiste winkelstraat van Rotterdam wordt?“ Eigenaar Bart Peeters van Rembrandt kijkt bedenkelijk. “Op het eerste stuk van de Nieuwe Binnenweg zijn veel startende bedrijfjes. Maar dit stuk is aan het verloederen. De leegstand is overal.” We praten op de stoep voor de zaak. “Albert Heijn werkt als een magneet.” vertelt hij wijzend naar het grote filiaal van de Zaanse grutter aan de overkant. “Ik moet er niet aan denken dat die weggaat. Hubo had verderop een grote zaak, 3 panden breed. Maar op deze locatie was er niet te bolwerken met de concurrentie van de bouwmarkten aan de stadsrand. Twee personeelsleden van begin zestig staan op straat, het pand staat leeg.”
Hier is een kapitaalinjectie nodig en er zal een goede samenwerking tot stand moeten komen tussen de ondernemers en de lokale politiek denkt hij. Ondernemers moeten weer gestimuleerd worden om zich te vestigen op de Binnenweg. Toch is Peeters optimistisch, de lijstenmakerij loopt goed en hij overweegt om zelf twee naastgelegen panden te kopen en op te knappen. Hij wijst naar ‘Ístanbul’. “Ze werken hard, alles doen ze zelf. In Turkije hebben ze een huis waaraan gebouwd wordt.” Al het geld dat overblijft investeren ze daar, hun winkels hier houden ze met weinig middelen in een goede staat.
Mouwen opstropen en aan de slag om het westelijke stuk van de Nieuwe Binnenweg te verbeteren. Deze Rotterdamse mentaliteit wordt hier nogal eens op de proef gesteld. Catrien Verbruggen is een oudere vrouw die al 35 jaar in deze buurt woont. Ze schrijft voor een buurtkrant en vertelt hoe moeilijk het is om de neerwaartse spiraal te doorbreken. “In de Korenaarstraat, een zijstraat van de Nieuwe Binnenweg, wil de gemeente een opvanghuis voor verslaafde vrouwen vestigen. Dit is een van de slechtste straten in de buurt en het opvanghuis zal de straat verder verzwakken. Om de hoek, in de chique Mathenesserlaan zijn ook geschikte panden hiervoor maar daar is een actieve bewonersgroep die dat tegenhoudt. Zij hebben betere relaties op de Coolsingel.”
Aan de overzijde van de ’s-Gravendijkwal, met de verdiepte 4-baansweg van het Maastunneltrace, begint het oostelijke stuk van de Nieuwe Binnenweg. Op de hoek van de Saftlevenstraat zitten een paar coffeeshops naast elkaar. Een groepje donkere jongens staat verspreid op het trottoir, capuchons van hun jogging truien over hun hoofd. Een stap naar links, een stap naar rechts, een massieve stufflucht hangt drie meter breed. In de Saftlevenstraat 5A is Topscore gevestigd. Dit is een uitzendbureau dat verslaafden aan werk helpt. Topscore is opgezet door de volhardende Nora Storm, voorzitter van de Rotterdamse Junkiebond. Haar initiatief om junkies aan het werk te krijgen werd in de hulpverlening als onmogelijk van de hand gedaan. Inmiddels trekken dagelijks ongeveer 100 in gele overalls gestoken verslaafden erop uit om de metro schoon te houden en de straten aan te vegen.
In een lange S-bocht kruist De Nieuwe Binnenweg met de Mathenesserlaan. Dit is het mooiste stuk. Hier zitten de gezellige kroegen. Van achter de grote ramen van het Wester Paviljoen lachen de pinten je tegemoet. De schuimkragen zijn van een afstand zo levensecht dat je je met een gevoel van urgentie naar binnen baant. Dit is de ‘hangout’ van artistieke Rotterdammers. Een kleine honderd jaar geleden was het hier nog mooier, de panden hadden toen voortuinen en een bomenlaan slingerde met de bocht mee.
Voorbij de bocht, op Nieuwe Binnenweg 99 woonde Hendrik Spiekman (1874-1917), medeoprichter van de SDAP. In 1901 werd hij het eerste SDAP-gemeenteraadslid. Spiekman maakte zich sterk voor de woningbouw en de armenzorg. Hij stond iedereen die daar om vroeg bij met hulp en advies. Vanaf 1913 was hij ook Tweede Kamerlid. Leukemie maakte een vroegtijdig einde aan zijn leven. Hij was erg populair bij de Rotterdammers. Een begrafenisstoet van omstreeks 7000 mensen trok over de Binnenweg. De politieke erfgenamen van Spiekman hebben bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 een kloeke overwinning behaald. Ook rond de Nieuwe Binnenweg. In het stembureau aan de van Speykstraat behaalde de PvdA 529 van de 782 uitgebrachte stemmen. De kleine partijen hebben allen geleden onder het electorale wapengekletter van de PvdA en Leefbaar Rotterdam. De Stadspartij is voor het eerst sinds haar introductie in 1994 niet meer in de gemeenteraad teruggekeerd. “Het is hard, leven is verliezen,” vertelt Kneepkens, “maar de PvdA kan de Rotterdammers niet redden. De PvdA is een partij van technocraten en bureaucraten. Veel raadsleden weten van toeten noch blazen. Ze hebben geen probleemoplossend vermogen in huis. Geen creatievelingen, geen wondernemers.” waarschuwt hij.
In de strijd tegen de verloedering heeft het beleid van Leefbaar Rotterdam verbeteringen in de straat opgeleverd die door veel mensen als belangrijk worden ervaren. “De Roteb komt tegenwoordig vier maal per dag langs. En er zitten geen drugsverslaafden meer in het portiek. Niet dat ik daar veel last van had.” vertelt Marion Beneder, een nette dame met hondje, relativerend. Ze woont op de Mathenesserlaan en heeft zojuist brood gekocht bij bakkerij Bammetje, gelegen op het oostelijke stuk van de Nieuwe Binnenweg. Verderop komt de heer de Rotte me tegemoet op zijn scootmobiel. Hij woont op de Westzeedijk. Via de Nieuwe Binnenweg rijdt hij naar de Lijnbaan om boodschappen te doen. “In de afgelopen jaren is de straat beter begaanbaar geworden, er is nu betere bestrating. Ook de veiligheid is toegenomen.” Hij was niet blij met de verkiezingsuitslag. “Ik ben bang dat de oude toestand met het rode gevaar weer opduikt.”
Rotown is grand-cafe, poppodium en overdekt terras met restaurant op de binnenplaats. In de lounge neemt een jonge barman de bestelling op. ‘Pervert’ staat er op zijn gifgroene shirt. Tegenover zitten twee vriendinnen. Hun namen willen ze niet kwijt. Een is Surinaamse of Antilliaanse, ze woont in de buurt. De ander woont ‘op’ Zuid. Ze zijn wel vaker in Rotown, …voor de gezelligheid. “Het leuke aan de Binnenweg is de variatie, het is een multiculturele straat. Vooral het stuk achter de Mathenesserlaan, hier vind je de exotische winkels waar je alternatieve kleding kunt kopen.” Van criminaliteit in de straat hebben ze geen last. “We waren heel blij met de verkiezingsuitslag, de nieuwe gemeenteraad moet nu de hangjongeren van de straat halen. Er moeten banen worden gecreëerd.“
De wind zingt tussen de hoge gebouwen op de hoek van het Binnenwegplein en de Coolsingel. Sinds het bombardement op 14 mei 1940 waait het hier onafgebroken. Bijna onopgemerkt zijn de antieke gevels van de Oude Binnenweg overgegaan in de strakke zakelijkheid waarmee de Rotterdammers de Duitse kaalslag hebben opgevuld. Links ligt het stadhuis. Hier hebben de regenten van weleer hun intrek genomen. De wind waait nu uit een andere richting.
© 2014 ReportageMaker
